SOY KÜTÜĞÜ VE ÖN SOY KÜTÜĞÜ PROJE UYGULAMASI

TEKİRDAĞ İLİ DAMIZLIK KOYUN KEÇİ YETİŞTİRİCİLERİ BİRLİĞİ

SOY KÜTÜĞÜ VE ÖN SOY KÜTÜĞÜ

UYGULAMA TALİMATI

Amaç
Madde 1 – (1) Koyun ve keçi türü hayvanlarda uygulanacak ıslah programında birlik üyesi yetiştiricilerin belirlenmesi, hayvanların seçimi ve kayıt altına alınması, yürütülecek ıslah çalışmalarında gerekli tüm kayıt ve verilerin yerinde ve zamanında alınması, Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Bilgi Sistemine (SOYBİS) kayıt edilmesi, damızlık belgesi düzenlenmesi, yetiştirici, Hayvancılık Genel Müdürlüğü, il/ilçe müdürlüğü, birlik, Merkez Birliği, program danışmanının görevlerinin belirlenmesi, verilerin değerlendirilmesi ve denetimine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.
Kapsam
Madde 2 – (1) Bu talimat; birinci maddede belirtilen amaçların gerçekleştirilebilmesi için yetiştirici, Hayvancılık Genel Müdürlüğü, il/ilçe müdürlüğü, Merkez Birliği, birlik, program danışmanının görev ve sorumlulukları, ülkemizde yetiştiriciliği yapılan koyun ve keçi ırklarının yetiştirme ve ıslah amaçlı verimlerinin Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Bilgi Sisteminde (SOYBİS) kayıt altına alınması ve damızlık belgesi düzenlenmesine ilişkin iş ve işlemleri kapsar.
Soy Kütüğü
Madde 5 – (1) Yetiştirme ve verim kayıtları tutulan işletmelerde, mensup olduğu ırkın özelliklerini taşıyan hayvanlar için oluşturulan kayıt sistemidir. Tanımlama, soy bilgileri, ıslaha konu olabilecek özellik ve bilgiler (süt verimi, doğum ağırlığı, dönemsel canlı ağırlık kontrolleri vb.), üremeye esas bilgiler, sürüden ayrılma bilgileri, veri tabanı oluşturulması, verilerin depolanması, değerlendirilmesi ve sonuçlarının yayınlanması, ıslah programı ve damızlık belgesi verilmesi çalışmalarını kapsar.
(2) Soy kütüğü faaliyetleri Merkez Birliğine üye ve Merkez Birliği aracılığıyla Bakanlıktan yetki almış ıslah amaçlı il birlikleri tarafından yürütülür.
Ön Soy Kütüğü
Madde 6 – (1) Sadece yetiştirme kayıtları tutulan işletmelerde, mensup olduğu ırkın özelliklerini taşıyan hayvanlar için oluşturulan kayıt sistemidir. Tanımlama, soy bilgileri, üremeye esas bilgiler, sürüden ayrılma bilgileri, veri tabanı oluşturulması, verilerin depolanması, değerlendirilmesi ve sonuçlarının yayınlanması, ıslah programı ve damızlık belgesi verilmesi çalışmalarını kapsar.
(2) Ön soy kütüğü faaliyetleri il birlikleri tarafından yürütülür.
Soy Kütüğü ve Ön Soy Kütüğü Bilgi Sistemi (SOYBİS)
Madde 7 – (1) Koyun ve keçi türü hayvan ırklarında ülke ihtiyaçlarına göre damızlık değeri yüksek hayvanların elde edilmesi amacıyla, ıslaha yönelik kayıtların tutulduğu veri tabanıdır.
Damızlık hayvanların seçimi, kayıtları, aşım (koç/teke katımı) zamanı iş ve işlemleri
Madde 11 – (1) Soy kütüğü ve ön soy kütüğü kapsamında SOYBİS’e kaydedilecek hayvanlar, kimliklendirme küpesi ile tanımlanmış ve TÜRKVET’e kaydedilmiş saf ırklardan olmalıdır.
(2) Yetiştiriciler, işletmelerindeki hayvanların TÜRKVET kayıtlarının güncellenmesinden sorumludur.
(3) Hayvan seçim komisyonu, başvurusu kabul edilen yetiştiricilerin işletmelerinde SOYBİS’e kaydı yapılacak hayvanlara ilişkin bir ön çalışma yapar. Ön çalışma sonucunda TÜRKVET kaydı olan ve SOYBİS’e kayıt edilecek hayvanlara tespit küpesi takılır. Seçimi yapılan ve TÜRKVET’te kayıtlı, morfolojik yönden ırkının genel özelliklerini taşıyan hayvanların “Soy Kütüğü Hayvan Kayıt Listesini” (EK-7) oluşturur.
(4) İl birlikleri, il/ilçelerindeki aşım sezonlarını (koç/teke katım zamanlarını) SOYBİS’e kaydeder.
(5) Birlik teknik elemanı tarafından aşımda kullanılacak koç/tekeler, aşımdan önce belirlenerek her bir koç/teke için “Aşım Listesi” (EK-8) hazırlanır. (Dişiler aşım esnasında yazılır.)
(6) Koç/teke katım zamanında, “Soy Kütüğü Hayvan Kayıt Listesi”ndeki dişilere, seçimi yapılan koç/tekeler tarafından aşım yaptırılır. Gerçekleşen aşımlar hazırlanan “Aşım Listesine” yazılarak en geç 7 (yedi) gün içerisinde il birlikleri tarafından SOYBİS’e kayıt edilir.
(7) Aşımda en fazla 50 baş koyun-keçi için 1 baş koç-teke kullanılır. Aşımda; doğacak yavruların ana-baba bilgilerinin bilinmesi ve kayıt altına alınması temel ilke olarak dikkate alınacaktır.
(8)

Soy kütüğüne kayıtlı işletmedeki koç/tekeler 1 (bir) aşım dönemi kullanılır. Bir yılın sonunda bu koç/tekeler ön soy kütüğü işletmelerinde değerlendirilir. Ön soy kütüğü işletmelerindeki koç/tekeler en fazla 2 (iki) aşım dönemi kullanılır.
(9) Koç/teke katım zamanında yapılacak iş ve işlemler, birlik teknik elemanlarının kontrolünde yapılır.
İşletme içi tespit küpesi
Madde 13 – (1) Hayvan seçim komisyonu soy kütüğüne kaydedilecek koç/tekeler ve koyun/ keçilere, yetiştirici doğumu müteakip 12 saatte yeni doğan yavrulara işletme tespit küpesi takar.
(2) İşletme içi tespit küpesi, küçükbaş hayvanların tanımlanması ve TÜRKVET’e kayıt edilmesi belirli bir süre gerektirdiğinden, yavruların doğum ağırlığı ile değişik günlerdeki canlı ağırlıklarının SOYBİS’e zamanında girilmesi amacıyla takılır.
(3) Ülke genelinde birlikteliğin sağlanması amacıyla işletme içi tespit küpelerinin basımı, birliklere dağıtımı ve izlenebilirliği Merkez Birliği tarafından sağlanır.
(4) TSE 7808 standartlarına uygun tespit küpesinin üzerinde sırayla SYB, il plaka kodu ve seri no olacaktır.

ÖRNEK:
Yeni doğan yavru kaydı
Madde 14 – (1) Yetiştirici, doğumu müteakip 12 saat içinde yavrulara işletme içi tespit küpesi takar, doğum ağırlığını alır, “Yavru Kayıt ve Canlı Ağırlık Defterine” (EK-9) kaydeder. Bu verileri, birlik teknik elemanı işletme ziyaretinde alır ve SOYBİS’e kaydeder. Yavruya kimliklendirme küpesi takıldıktan sonra “Yavru Kayıt ve Canlı Ağırlık Defteri” ne kimliklendirme küpe kaydı yapılır. SOYBİS’te TÜRKVET’ e kaydı yapılan yavrunun kimliklendirme küpesi ile tespit küpesi ile eşleştirilir.
Verim Bilgileri ve SOYBİS’ e Kayıt
Verim bilgileri ve SOYBİS’ e kayıt
Madde 15 – (1) SOYBİS’ de kayıt altına alınacak hayvanların, doğum ağırlığı ile 1.tartım (8.hafta) ve 2. tartım (20. hafta) canlı ağırlık tartımları, süt verimi ölçümleri ile yapağı/kıl verimlerine ait veriler alınır.
Canlı ağırlık tartımları, elektronik tartım ve kayıt yapabilen cihazlarla yapılır.
(2) Birlik teknik elemanı kaydı tutulan verim bilgilerini, en geç 7 gün içerisinde SOYBİS’ e kaydeder.
Doğum ve canlı ağırlık tartımları
Madde 16 – (1) Birlik tarafından bastırılan ve onaylanan “Yavru Kayıt ve Canlı Ağırlık Defteri” yetiştiriciye verilir.
(2) Yetiştirici, yavrunun ve ana/baba küpe bilgileri ile doğum ağırlığını “Yavru Kayıt ve Canlı Ağırlık Defteri ”ne, bu bilgileri birlik teknik elemanı en geç 7 gün içerisinde SOYBİS’ e kaydeder.
(4) Birlik teknik elemanı yavru doğum ağırlığı bilgisinin SOYBİS’e kaydından sonra, sıra ile (8.hafta) ve 2. tartım (20. hafta) (+,- 10 gün) canlı ağırlık tartımlarını alır, “Yavru Kayıt ve Canlı Ağırlık Defteri” ve SOYBİS’ e kaydeder.
(5) Doğum ağırlığı hariç tüm tartımlara, birlik teknik elemanı eşlik eder. Birlik teknik elemanı işletme ziyaretlerinden önce bir program oluşturarak verilerin doğru ve zamanında alınmasını sağlar.
Süt verim kayıtları
Madde 17 – (1) Birliğe üye olan ve soy kütüğü kayıtları tutan işletmelerde süt verimlerinin düzenli olarak takibi için, birlik tarafından hazırlanan bir program dâhilinde süt ölçüm tarihi belirlenerek iş ve işlemler yapılır.
(2) Birlik tarafından bastırılan ve onaylanan “Süt Ölçüm Defteri” (EK-10) yetiştiriciye verilir.
(3) Koyun ve keçi türü hayvanlara ait ırklarda laktasyon süreleri değişiklik gösterdiğinden, üye işletmelerde laktasyon süt verimlerinin hesaplanması için analara ilişkin süt kontrol sayıları değişmektedir. Laktasyondaki hayvanların günlük süt verimleri 0,1 lt (100 mililitre)ye düşene kadar aylık süt kontrolleri yapılır. Günlük süt verimi 0,1 lt nin altına düştüğünde SOYBİS’te kuruya çıkarma işlemi gerçekleştirilir. Birlik teknik elemanı süt ölçümlerine eşlik eder, süt ölçüm defterine ve SOYBİS’ e kaydeder.
(4) Otomatik sağım yapılan işletmelerde, süt verim kayıtlarına ait çıktıları işletme sahibi/yetkilisi imzalar. Yetiştirici, en geç 7 gün içerisinde bağlı olduğu birliğe teslim eder ve SOYBİS’ e kaydedilmesini sağlar.
Kırkım, yapağı/kıl verimleri
Madde 18 – (1) Kırkım zamanı bölgedeki uygun hava sıcaklığı dikkate alınarak belirlenir. Kırkım yaşı 12-18 aylık yaşlar arasında olmalı ve makine ile gerçekleştirilmelidir.
(2) Yetiştiricilere kırkım zamanı öncesi birlikler veya il/ilçe müdürlükleri tarafından kırkım eğitimi verilmelidir.
(3) Birlik tarafından bastırılan ve onaylanan “Yapağı/Kıl Verimi Kayıt Defteri” (EK-11) yetiştiriciye verilir.
(4) Yetiştirici yapılan kırkımlara ait bilgileri “Yapağı/Kıl Verimi Kayıt Defteri” ne, bu bilgileri birlik elemanı SOYBİS’ e kaydeder.

Denetim
Madde 24 – (1) İl ıslah kurulu, her yıl ilindeki soy kütüğüne kayıtlı işletmelerin en az % 10’unda EK-12 A ve EK-12 B’ye uygun denetimi il/ilçe müdürlüğü personeline yaptırır. Canlı ağırlık tartımı ve süt verimlerine ilişkin denetimler, işletmede en son yapılan rutin tartım ve ölçümlerden en fazla 3 gün sonrasında olmalıdır.
(2) Soy kütüğü kaydı tutulan illerde il bazında her yıl Bakanlık tarafından belirlenecek soy kütüğü işletmelerinin %10’nunda doğan yavruların % 5’inde babalık testi yapılır. Babalık testi ücreti il birlikleri tarafından karşılanır. Test sonuçları ve yapılan denetimlerde uygun olmayan işletmeler il ıslah kurulunun kararına göre il birliği tarafından soy kütüğünden çıkarılır.
(3) Soy kütüğü çalışmaları kapsamında Merkez Birliği Bakanlık tarafından, birlik ise Bakanlık ve/veya Merkez Birliği tarafından denetlenir.